تحلیل و تفسیر ماده ۲۰ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان: راهکار معافیت از ارائه دفاتر و اسناد حسابداری

مقدمه

در عصر تحولات دیجیتال و با هدف تسهیل فرآیندهای مالیاتی و افزایش شفافیت اقتصادی، «قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان» به عنوان یکی از محورهای اصلی اصلاح نظام مالیاتی کشور مطرح گردیده است. این قانون با الزام مودیان به استفاده از پایانه های فروشگاهی و اتصال به سامانه مودیان، گامی بلند در جهت هوشمندسازی و مکانیزاسیون نظام مالیاتی برداشته است. در این میان، ماده ۲۰ این قانون، امتیاز ویژه‌ای را برای مودیانی که از نرم‌افزارهای حسابداری مورد تأیید سازمان امور مالیاتی کشور استفاده می‌نمایند، در نظر گرفته است که می‌تواند بار اداری و اجرایی سنگینی را از دوش فعالان اقتصادی بردارد. این مقاله به تحلیل و تفسیر عمیق ماده ۲۰ می‌پردازد تا ابعاد مختلف این معافیت و الزامات آن را برای مخاطبان روشن سازد.

تحلیل محتوای اصلی: ماده ۲۰ و معافیت از دفاتر و اسناد حسابداری

ماده ۲۰ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، به صراحت بیان می‌دارد: «مودیانی که از نرم‌افزارهای حسابداری مورد تأیید سازمان امور مالیاتی کشور استفاده می‌نمایند، از نگهداری دفاتر و اسناد حسابداری و ارائه آنها به سازمان امور مالیاتی کشور معاف می‌باشند.» این ماده، سنگ بنای یک تحول مهم در شیوه حسابداری و گزارش‌دهی مالیاتی مودیان است و اهداف متعددی را دنبال می‌کند:

۱. چیستی نرم‌افزار تأیید شده

اولین و اساسی‌ترین شرط برای بهره‌مندی از این معافیت، استفاده از «نرم‌افزار حسابداری مورد تأیید سازمان امور مالیاتی کشور» است. سازمان امور مالیاتی کشور موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق اصناف ایران، دستورالعمل نحوه پذیرش و نظارت بر این نرم‌افزارها را تدوین و ابلاغ نماید. این نرم‌افزارها می‌بایست دارای ویژگی‌هایی از قبیل:

• قابلیت ثبت دقیق و کامل کلیه رویدادهای مالی مربوط به فعالیت مودی.
• امکان اتصال و تبادل اطلاعات با سامانه مودیان.
• برخورداری از استانداردهای امنیتی لازم برای حفظ یکپارچگی و محرمانگی داده‌ها.
• امکان تولید گزارشات مورد نیاز سازمان امور مالیاتی.
  هدف از تأیید صلاحیت نرم‌افزارها، اطمینان از صحت و قابل اتکا بودن اطلاعات مالیاتی است که از طریق آن‌ها به سامانه مودیان ارسال می‌شود.

۲. دامنه معافیت

معافیت مورد اشاره در ماده ۲۰، شامل «نگهداری دفاتر و اسناد حسابداری» و «ارائه آن‌ها به سازمان امور مالیاتی کشور» است. این به معنای عدم نیاز به نگهداری دفاتر قانونی (مانند دفتر روزنامه و کل) به شکل سنتی و کاغذی و همچنین عدم تکلیف به ارائه فیزیکی یا اسکن شده این دفاتر و اسناد به هنگام رسیدگی‌های مالیاتی است. با این حال، ضروری است به نکات زیر توجه شود:

• لزوم ثبت الکترونیکی: معافیت از نگهداری دفاتر به معنای عدم نیاز به ثبت رویدادهای مالی نیست. بلکه این ثبت و نگهداری می‌بایست به صورت الکترونیکی و از طریق نرم‌افزار تأیید شده صورت پذیرد.
• اسناد پشتیبان: اسناد پشتیبان معاملات (مانند فاکتورهای خرید، قراردادها، اسناد بانکی و…) همچنان از اهمیت برخوردار بوده و مودیان باید آن‌ها را به روشی مطمئن (اعم از فیزیکی یا دیجیتالی) نگهداری کنند تا در صورت لزوم، صحت اطلاعات ثبت شده در نرم‌افزار را اثبات نمایند.
• اطلاعات مورد نیاز سازمان: سازمان امور مالیاتی کشور از طریق اتصال به سامانه مودیان و نرم‌افزارهای تأیید شده، به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی خواهد داشت. بنابراین، دقت در ورود اطلاعات و صحت آن‌ها، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

۳. مزایای ماده ۲۰ برای مودیان

• کاهش بار اداری: یکی از مهم‌ترین مزایا، کاهش قابل توجه زمان و هزینه مربوط به نگهداری دفاتر و اسناد فیزیکی و آماده‌سازی آن‌ها برای ارائه به مراجع مالیاتی است.
• افزایش دقت و کاهش خطا: استفاده از نرم‌افزارهای استاندارد، احتمال خطاهای انسانی در ثبت و محاسبه را کاهش داده و دقت اطلاعات مالیاتی را افزایش می‌دهد.
• تسریع فرآیندهای مالیاتی: با دسترسی آنلاین و مستقیم سازمان به اطلاعات، فرآیندهای رسیدگی و ارزیابی مالیاتی تسریع خواهد شد.
• شفافیت بیشتر: این ماده به ایجاد یک اکوسیستم مالیاتی شفاف‌تر کمک می‌کند که در آن، تقلب و فرار مالیاتی دشوارتر می‌گردد.
• تمرکز بر کسب و کار اصلی: با حذف دغدغه‌های مربوط به نگهداری سنتی دفاتر، مودیان می‌توانند انرژی و منابع خود را بیشتر بر توسعه کسب و کار اصلی خود متمرکز کنند.

۴. الزامات و ملاحظات

برای بهره‌مندی کامل و بدون مشکل از این معافیت، مودیان باید به نکات زیر توجه کنند:

• انتخاب نرم‌افزار مناسب: اطمینان از تأیید شدن نرم‌افزار مورد استفاده توسط سازمان امور مالیاتی کشور حیاتی است.
• آموزش کارکنان: پرسنل مربوطه باید آموزش‌های لازم را در خصوص کار با نرم‌افزار و ثبت صحیح اطلاعات دریافت کنند.
• پشتیبان‌گیری منظم: تهیه پشتیبان از اطلاعات ثبت شده در نرم‌افزار به صورت منظم و امن، برای جلوگیری از هرگونه از دست رفتن داده‌ها ضروری است.
• رعایت سایر مقررات: این معافیت، نافی سایر تکالیف مالیاتی مودیان (مانند تسلیم اظهارنامه، پرداخت مالیات و…) نخواهد بود.

نتیجه‌گیری

ماده ۲۰ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، نشان‌دهنده رویکرد نوین سازمان امور مالیاتی در جهت الکترونیکی کردن و هوشمندسازی نظام مالیاتی است. این ماده با اعطای معافیت از نگهداری و ارائه دفاتر و اسناد حسابداری سنتی به مودیان استفاده‌کننده از نرم‌افزارهای تأیید شده، گام بزرگی در جهت تسهیل فرآیندهای مالیاتی، کاهش بار اداری و افزایش کارایی برای کسب‌وکارها برداشته است. بهره‌مندی از این مزیت، مستلزم انتخاب دقیق نرم‌افزار حسابداری مورد تأیید، رعایت استانداردهای ثبت و نگهداری الکترونیکی اطلاعات و همچنین توجه به سایر الزامات قانونی است. این رویکرد نه تنها به نفع مودیان است، بلکه به سازمان امور مالیاتی نیز در جهت نظارت مؤثرتر و جمع‌آوری عادلانه مالیات کمک شایانی می‌کند و در نهایت به شفافیت و سلامت اقتصادی کشور منجر خواهد شد.

سوالات متداول

۱. منظور از «نرم‌افزار تأیید شده» چیست و چگونه می‌توان از تأیید آن اطمینان حاصل کرد؟
نرم‌افزار تأیید شده، برنامه‌ای است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور، از نظر قابلیت‌های ثبت دقیق اطلاعات مالی، امنیت داده‌ها، و امکان تبادل اطلاعات با سامانه مودیان، مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. برای اطمینان از تأیید شدن یک نرم‌افزار، باید به فهرست رسمی منتشر شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه نمود.

۲. آیا با استفاده از نرم‌افزار تأیید شده، دیگر نیازی به نگهداری هیچ‌گونه سندی نیست؟
خیر، معافیت مربوط به نگهداری و ارائه دفاتر و اسناد حسابداری سنتی است. شما همچنان ملزم به نگهداری اسناد پشتیبان معاملات (مانند فاکتورهای خرید و فروش، قراردادها، رسیدهای بانکی و…) به صورت فیزیکی یا دیجیتالی هستید تا در صورت نیاز، صحت اطلاعات ثبت شده در نرم‌افزار را اثبات نمایید. اطلاعات داخل نرم‌افزار نیز باید به دقت و صحت کامل نگهداری شوند.

۳. این معافیت برای چه نوع مودیانی قابل اعمال است؟
این معافیت برای کلیه مودیانی که مشمول قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان می‌باشند و از نرم‌افزار حسابداری مورد تأیید سازمان امور مالیاتی استفاده می‌کنند، قابل اعمال است.

۴. در صورت بروز مشکل فنی در نرم‌افزار یا از دست رفتن اطلاعات، چه باید کرد؟
برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، مودیان باید به طور منظم از اطلاعات خود در نرم‌افزار پشتیبان‌گیری (Backup) تهیه کنند. همچنین، انتخاب نرم‌افزارهایی که دارای پشتیبانی فنی قوی هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت بروز مشکل، باید با ارائه دهنده نرم‌افزار و در صورت لزوم با سازمان امور مالیاتی کشور تماس گرفت.

۵. آیا استفاده از این معافیت، سایر تکالیف مالیاتی را نیز حذف می‌کند؟
خیر، این معافیت فقط مربوط به نحوه نگهداری و ارائه دفاتر و اسناد حسابداری است و سایر تکالیف مالیاتی مانند تسلیم اظهارنامه‌های مالیاتی، پرداخت به موقع مالیات و عوارض، و رعایت سایر قوانین و مقررات مالیاتی همچنان به قوت خود باقی است.

برای پرسش‌های بیشتر و دریافت مشاوره‌های تخصصی در حوزه‌های حسابداری، مالیات و قوانین کار، می‌توانید به صفحه اینستاگرام ما به آدرس @poryanezafat72 مراجعه فرمایید.