تفسیر و تحلیل جامع ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم: راهنمای رسیدگی به شکایات در شورای عالی مالیاتی
تفسیر و تحلیل جامع ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم: راهنمای رسیدگی به شکایات در شورای عالی مالیاتی
مقدمه
ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم یکی از ارکان کلیدی نظام دادرسی مالیاتی در ایران است که نقش حیاتی در تضمین عدالت و انطباق با قوانین در فرآیند تشخیص و وصول مالیات ایفا میکند. این ماده قانونی، بستری را برای رسیدگی به شکایات و اعتراضات مربوط به نحوه اجرای قوانین و مقررات مالیاتی فراهم میآورد و از این رو، شناخت دقیق آن برای تمامی فعالان اقتصادی، مودیان و کارشناسان مالیاتی ضروری است. هدف از این نوشتار، تفسیر و تحلیل جامع ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم و تبیین فرآیند رسیدگی به شکایات در شعب شورای عالی مالیاتی است تا خوانندگان بینشی عمیق و کاربردی در این زمینه کسب نمایند و با سازوکارهای حل و فصل اختلافات مالیاتی در عالیترین مرجع تخصصی آشنا شوند.
محتوای اصلی
ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم: بستر رسیدگی به شکایات
ماده ۲۵۶ قانون مالیاتهای مستقیم، به صراحت به موضوع رسیدگی به شکایت از رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی یا سایر مراجع رسیدگی به اعتراضات مالیاتی میپردازد. این ماده بیان میکند که:
“در مواردی که هر یک از مودیان یا مأموران مالیاتی کتباً از نحوه رسیدگی یا رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی یا سایر مراجع رسیدگی به اعتراضات مالیاتی شکایت نمایند و یا در مواردی که طبق تشخیص رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، نحوه رسیدگی یا رأی مذکور برخلاف قوانین و مقررات باشد، پرونده جهت رسیدگی مجدد و صدور رأی قطعی به شعب شورای عالی مالیاتی ارجاع میگردد.”
تفسیر اجزا و شرایط ماده 256:
-
شاکیان و موارد شکایت:
- مودیان مالیاتی: اصلیترین ذینفعان این ماده هستند که میتوانند نسبت به نحوه رسیدگی، ارزیابی مالیاتی یا آرای صادره از هیأتهای حل اختلاف مالیاتی اعتراض کنند. این اعتراضات معمولاً زمانی مطرح میشوند که مودی رأی هیأت حل اختلاف را عادلانه ندانسته یا آن را خلاف قانون تشخیص دهد.
- مأموران مالیاتی: این امکان برای مأموران مالیاتی نیز وجود دارد که در صورت مشاهده موارد خلاف قانون یا رویه نادرست در رسیدگیها، شکایت خود را مطرح نمایند. این بند از قانون به منظور تضمین اجرای صحیح و یکنواخت قوانین از سوی تمامی مراجع و ارگانهای مالیاتی پیشبینی شده است.
- تشخیص رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور: این بخش از ماده ۲۵۶، اختیاری ویژه به رئیس کل سازمان امور مالیاتی میدهد تا در صورت تشخیص وقوع تخلف یا اشتباه در رسیدگیها یا آرای صادره، حتی بدون شکایت مستقیم مودی یا مأمور، پرونده را جهت بررسی مجدد به شورای عالی مالیاتی ارجاع دهد. این مکانیسم، نقش نظارتی مهمی در سیستم مالیاتی ایفا میکند.
-
موضوع شکایت:
- نحوه رسیدگی: شامل ایرادات شکلی و رویهای در فرآیند تشخیص و تعیین مالیات یا دادرسی مالیاتی است. برای مثال، رعایت نشدن مهلتهای قانونی، عدم ابلاغ صحیح اوراق، یا نقض حقوق دفاعی مودی.
- رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی یا سایر مراجع رسیدگی به اعتراضات مالیاتی: اعتراض به ماهیت و محتوای رأی صادره، در صورتی که به زعم شاکی، خلاف قانون، آییننامهها یا بخشنامههای مرتبط باشد. لازم به ذکر است که اعتراض به میزان مالیات به تنهایی، در در صورتی که مبنای قانونی داشته باشد، معمولاً در مراحل قبلی رسیدگی میشود و ماده ۲۵۶ بیشتر به مسائل حقوقی و رویهای میپردازد و نه صرفاً به رقم مالیات.
نقش و عملکرد شعب شورای عالی مالیاتی
شورای عالی مالیاتی، بالاترین مرجع تخصصی رسیدگی به شکایات و اختلافات مالیاتی در سازمان امور مالیاتی کشور است. شعب این شورا، متشکل از کارشناسان و حقوقدانان مجرب در حوزه مالیات، وظایف زیر را بر عهده دارند:
- بررسی ماهوی و شکلی: شورای عالی مالیاتی صرفاً به بررسی شکلی پرونده نمیپردازد، بلکه ماهیت رأی و نحوه انطباق آن با قوانین و مقررات را نیز مورد مداقه قرار میدهد. این شورا اطمینان حاصل میکند که تصمیمات مالیاتی بر پایه اصول حقوقی و رویههای قانونی اتخاذ شده باشند.
- تضمین وحدت رویه: یکی از مهمترین وظایف شورای عالی مالیاتی، ایجاد وحدت رویه در صدور آرای مالیاتی است. این شورا با صدور آرای خود، به تفسیر صحیح قوانین کمک کرده و از بروز تشتت آرا در هیأتهای حل اختلاف مالیاتی جلوگیری میکند که این امر به نوبه خود، به افزایش شفافیت و عدالت در نظام مالیاتی منجر میشود.
- نقض رأی و ارجاع به هیأت همعرض: در صورت تشخیص ایراد در رأی هیأت حل اختلاف (اعم از ماهوی یا شکلی)، شورای عالی مالیاتی رأی را نقض کرده و پرونده را جهت رسیدگی مجدد و صدور رأی قطعی به هیأت حل اختلاف مالیاتی همعرض ارجاع میدهد. رأی صادره از هیأت همعرض پس از رسیدگی مجدد، قطعی و لازمالاجرا خواهد بود. این بدان معناست که شورای عالی مالیاتی رأی جدید صادر نمیکند، بلکه تنها بر صحت و سقم رأی قبلی و انطباق آن با موازین قانونی نظارت دارد.
اهمیت ماده 256 برای مودیان:
این ماده، دریچهای برای مودیان مالیاتی است تا در صورت عدم رضایت از آرای صادره در مراحل ابتدایی، از یک مرجع عالی و متخصص، درخواست رسیدگی مجدد نمایند. آگاهی از این حق و نحوه استفاده از آن، به مودیان این امکان را میدهد که با اطمینان بیشتری از حقوق قانونی خود در برابر تصمیمات مالیاتی دفاع کنند و از اجرای صحیح و عادلانه قوانین اطمینان حاصل نمایند.
نتیجهگیری
ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم به عنوان یک سازوکار حیاتی در نظام دادرسی مالیاتی ایران، نقش بیبدیلی در تضمین اجرای صحیح قوانین و مقررات مالیاتی و حفظ حقوق مودیان و مأموران دارد. این ماده، با ایجاد فرصت برای بررسی مجدد آرای هیأتهای حل اختلاف مالیاتی در شعب شورای عالی مالیاتی، به شفافیت، عدالت و وحدت رویه در سیستم مالیاتی کشور کمک شایانی میکند. آشنایی با جزئیات این ماده و نحوه عملکرد شورای عالی مالیاتی، نه تنها برای مودیان بلکه برای تمامی فعالان حوزه مالیات و حقوق، امری ضروری است تا بتوانند در مواجهه با اختلافات مالیاتی، از ابزارهای قانونی موجود به نحو احسن بهرهبرداری نمایند و اطمینان حاصل کنند که حقوقشان به درستی استیفا میگردد.
سوالات متداول
1. ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم به چه چیزی میپردازد؟
ماده 256 قانون مالیاتهای مستقیم به رسیدگی به شکایات از نحوه رسیدگی یا رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی یا سایر مراجع رسیدگی به اعتراضات مالیاتی در شعب شورای عالی مالیاتی میپردازد.
2. چه نوع شکایاتی در شعب شورای عالی مالیاتی رسیدگی میشود؟
شکایات مربوط به ایرادات شکلی و رویهای در فرآیند تشخیص مالیات، عدم رعایت قوانین و مقررات، یا آرای صادره از هیأتهای حل اختلاف که از نظر شاکی خلاف قانون هستند، در این شعب رسیدگی میشوند. اعتراض صرف به میزان مالیات، در صورت عدم وجود ایراد قانونی یا رویهای، در این مرحله مورد پذیرش قرار نمیگیرد.
3. نقش شورای عالی مالیاتی در فرآیند رسیدگی چیست؟
شورای عالی مالیاتی، به عنوان عالیترین مرجع تخصصی، به بررسی ماهوی و شکلی پروندهها میپردازد، وظیفه ایجاد وحدت رویه را بر عهده دارد و در صورت تشخیص ایراد قانونی، رأی را نقض کرده و پرونده را جهت رسیدگی مجدد به هیأت همعرض ارجاع میدهد.
4. آیا رسیدگی به شکایت در شورای عالی مالیاتی آخرین مرحله است؟
بله، رأی صادره از هیأت حل اختلاف مالیاتی همعرض پس از رسیدگی مجدد (در صورتی که شورای عالی مالیاتی رأی قبلی را نقض کرده باشد)، قطعی و لازمالاجرا خواهد بود و به این ترتیب، فصل خصومت میگردد.
5. آیا ماده 256 شامل اعتراض به میزان مالیات نیز میشود؟
به طور کلی، ماده 256 بیشتر به ایرادات حقوقی، شکلی و رویهای در فرآیند تشخیص و رأی میپردازد، نه صرفاً به میزان مالیات. اعتراض به میزان مالیات در مراحل ابتداییتر (مانند مراجعه به مأمور مالیاتی یا هیأت حل اختلاف اولیه) مطرح میشود. اما اگر میزان مالیات به دلیل تفسیر اشتباه قانون، نقض رویههای قانونی، یا سایر ایرادات مرتبط با اجرای قوانین تعیین شده باشد، آنگاه میتواند تحت شمول رسیدگی در شورای عالی مالیاتی قرار گیرد.
برای پرسشهای بیشتر و دریافت مشاورههای تخصصی در حوزه مالیات و حسابداری، میتوانید به صفحه اینستاگرام ما به آدرس @poryanezafat72 مراجعه فرمایید.
دیدگاهتان را بنویسید